‘Vertrouwen komt te voet, en gaat te paard’. Het is een mooi spreekwoord waarmee velen van ons te maken krijgen. Ben je opgegroeid in een stabiel ‘nest’ waarbij in je jongste kindertijd werd voldaan aan je basisbehoeftes (eten, drinken, warmte en aandacht van je ouders) dan heb je in je volwassen leven meestal niet veel moeite om andere mensen te vertrouwen.
Wel kan dat vertrouwen later in je leven een knauw krijgen. Veel mensen ervaren zoiets in liefdesrelaties, bijvoorbeeld als de partner vreemd is gegaan, het gezamenlijke geld heeft vergokt of zich anderszins niet aan gemaakte beloftes houdt. Je vertrouwen vertrekt – met de scheiding – dan in galop. Ga je na zo’n ervaring weer daten, dan vind je het misschien moeilijk om anderen met een schone lei tegemoet te treden. Aan de ene kant is dat prima. Je wilt jezelf tenslotte beschermen en je bent niet meer zo naief als tijdens je eerste relatie. Ervaring heeft geleerd dat niet iedereen het beste met je voor heeft, dat mensen fouten maken en dat anderen er soms een eigen (soms verborgen) agenda op na houden. Ook iemand op wie je verliefd bent/was kan je diep teleurstellen en er is niets mis met voorzichtig zijn als je weer je eerste stappen op het liefdespad zet. Vertrouwen groeit langzaam, zoals het spreekwoord zegt. Het wordt uiteraard een ander verhaal als wantrouwen je middle name wordt.

Het aangaan van gezonde relaties en het bouwen van vertrouwen heeft veel te maken met het stellen van gezonde grenzen. Veel mensen denken dat je in liefdesrelaties grenzeloos moet zijn: altijd bereikbaar, er altijd zijn voor de ander, helemaal in elkaar opgaan en de ander zien als deel van jezelf. Dat is een gigantisch misverstand. Hier mijn tips voor het aangaan van gezonde relaties, en het bouwen van vertrouwen:

1. Ken je grenzen
Je kunt geen duidelijke grenzen stellen – of die van anderen respecteren – als je niet precies weet waar de jouwe liggen. Check dus voor jezelf waar je fysieke, emotionele, mentale en spirituele grenzen liggen. Wat kun je tolereren en accepteren, en waarbij voel je je ongemakkelijk of gestresst? Zie deze gevoelens als helpers waardoor je je grenzen helder voor ogen krijgt. Gaan er rode vlaggen wapperen, dan is dat een teken dat je over je grenzen bent gegaan. Meestal zijn ongemak en irritatie goede aanwijzingen. Kom je in een situatie of interactie die deze gevoelens bij je opwekken, dan kun je je afvragen wat je precies stoort. Is het de verwachting van de ander? Heb je het gevoel dat de ander misbruik van je maakt, of voel je je niet gewaardeerd? Of dringt de ander zijn/haar verwachtingen, inzichten of normen aan je op? Vrouwen maken zoiets vaak mee als het gaat om daten en seks: de man wil op date twee al vrijen. Zij wil eerst een band opbouwen.

2. Wees direct
Met sommige mensen is het helemaal niet nodig om gesprekken te voeren over heldere grenzen. Dat is meestal zo als mensen op elkaar lijken in communicatie-stijl, normen, persoonlijkheid en kijk op het leven. Ze benaderen elkaar op vergelijkbare wijze en je voelt je al snel op je gemak. Met anderen is dat lastiger en moet je veel directer en alerter zijn bij het aangeven van je grenzen. Wat de een normaal vindt, voelt voor de ander als disrespectvol en ongemakkelijk. Er zijn dan veel momenten waarop je heel direct moet zijn en dat kan een uitdaging zijn. Alles moeten uitleggen vergt geduld. Heb je dat ervoor over, of is het teveel moeite/cq voel je je steeds weer onbegrepen? Dat kan een teken zijn dat je gewoon niet matcht met de ander.

3. Geef jezelf permissie
Angst, schuldgevoel en zelftwijfel zijn potentiele valkuilen. Je kunt bang zijn om je grenzen helder te stellen omdat je bang bent voor de reactie van de ander. Misschien voel je je schuldig als je tegen je nieuwe geliefde zegt dat je niet ieder weekend samen wilt doorbrengen omdat hij dat als een afwijzing kan zien. En dus houd je je mond, zelfs als je je na ’teveel’ tijd samen leeg en uitgeput voelt. Niet doen! Houd voor ogen dat grenzen stellen niet alleen een teken van het onderhouden van een gezonde relatie is, het is ook een teken van zelfrespect. Geef jezelf dus vooral permissie om grenzen te stellen en te werken aan het onderhoud ervan. Merk je dat je ze ergens hebt laten slippen, vraag je dan af welke situatie daarvoor heeft gezorgd. Vertel de ander erover en zeg wat je eraan gaat doen om je grenzen weer helder te stellen. Een stapje terug doen – het rustig aan doen – is altijd een goed idee. Misschien kom je erachter dat je in het gezin waar je uit komt altijd de ‘gever’ bent geweest en dat grenzen stellen helemaal niet in jouw woordenboek voor kwam. Je eigen wensen voorbij lopen is misschien de norm voor je. Vraag je dan af of je huidige date of relatie daarvan een weerspiegeling is. Is er wel sprake van gezond geven en krijgen? Of herleef je slechts je verleden?

4. Maak van voor jezelf zorgen de prioriteit
Het lijkt misschien egoistisch, maar jezelf op de eerste plaats stellen is juist heel gezond. Denk er maar aan wat je in het vliegtuig van de stewardess hoort voor het opstijgen: ‘Zet in geval van nood altijd eerst het zuurstofkapje op je eigen neus, voordat je de persoon naast je helpt.’ Het punt is helder: zorg je niet voor jezelf, dan kun je anderen ook niet bijstaan. In een noodsituatie zoals in een vliegtuig waar de luchtdruk wegvalt, kan niet voor jezelf zorgen zelfs je dood en die van anderen betekenen. Houd dus voor ogen dat jouw gevoelens ertoe doen, dat ze belangrijke hints zijn over je welzijn en wat je gelukkig en ongelukkig maakt. Jezelf voorop stellen geeft je ook de energie, rust en positieve insteek waardoor je meer present kunt zijn bij anderen – en hen dus meer onverdeelde aandacht kunt geven.

5. Zoek ondersteuning
Heb je moeite met grenzen, zoek dan ondersteuning bij anderen. Of dat nu vrienden zijn, familieleden of een coach. Praten over hoe je je voelt en wat je kunt doen om gezonde grenzen te stellen helpt vaak enorm. Je kunt met vrienden ook oefenen om assertief te zijn. Oefen dus op elkaar! Want je moet niet alleen grenzen stellen, maar daarna vooral ook je talk walken: doen wat je zegt. We weten dat mensen geen gedachtenlezers zijn, maar zelfs als we zaken hebben uitgesproken is het nog steeds belangrijk om steeds weer aan te geven: ‘He, nu stap je over mijn grens’. Blijf dus steeds respectvol en rustig vertellen welk gedrag je vervelend vind en hoe je ermee om wilt gaan.
Uiteraard is het zaak dat de ander naar je luistert. Iemand die zelf nogal grenzeloos is, herkent een grens niet als zodanig en is op zijn/haar tenen getrapt als je ze aangeeft. Neem dus de tijd om te kijken of je date of nieuwe partner zich aan gemaakte afspraken houdt, of hij/zij ook doet wat hij zegt. Dat is je basis. En tref je iemand die – ondanks dat je grenzen aangeeft – er steeds weer overheen stapt, dan is diegene je vertrouwen misschien niet waard.

Suc6!