In de afgelopen jaren was ik een enorme fan van producten op sojabasis. Als ontbijt at ik vaak sojayogurt (yofu) met zelfgemaakte havermout-musli met noten, zaden en fruit en ook stonden bio-hamburgers en andere vleesvervangers op soja-basis regelmatig op mijn menu. Daarom was ik enigszins onthutst toen ik las dat bepaalde sojaproducten juist helemaal niet zo gezond zijn. En dat je ze beter slechts met mate kunt eten.

Even de achtergrond: in Aziatische landen wordt de sojaboon van oudsher gegeten. Voordat de Mac’s van deze wereld ook bezit namen van Azie, waren de meeste Aziaten slank, kanker kwam weinig voor en Aziatische vrouwen hebben weinig last van de overgang. Lang werd gedacht dat het eten van soja hierin een belangrijke rol speelt. Dat klopt misschien ook wel. Aziaten namen gemiddeld 10 gram soja per dag in de verse vorm.

Sojaproducten zoals wij die eten zijn anders. Door de toenemende vraag wordt soja, net als tarwe, genetisch gemanipuleerd. Er worden bestrijdingsmiddelen op gebruikt en daardoor zijn de opbrengsten minimaal vertienvoudigd. Het effect op de gezondheid is echter twijfelachtig en nooit goed onderzocht. Toch vermoeden wetenschappers dat ongefermenteerde sojaproducten, zoals sojamelk, sojayoghurt en tofu het risico op kanker juist verhogen. Dat geldt niet voor gefermenteerde sojaproducten zoals miso, tamarin, sojasaus en tempeh.

Even wat uitleg over wat fermentatie is: de transformatie van een organische stof – graan, fruit, groente, melk, vis, vlees, peulvruchten en dergelijke – onder invloed van bacteriën of schimmels. Het wordt gebruikt bij wijnbereiding, kaasfabricage, koffie en zwarte theeproductie en de bereiding van zuurkool bijvoorbeeld.

Soja bevat ook zogeheten fyto-oestrogenen. Het zijn stoffen die voor je lichaam lijken op oestrogene hormonen. In sommige gevallen kun je baat hebben bij deze oestrogenen, bijvoorbeeld in de menopauze als je oestrogeenniveau laag is. Ook zouden de fyto-oestrogenen beschermen tegen borstkanker na de menopauze, dus vandaar dat het gebruik van sojaproducten wel eens wordt aangeraden. Maar pas ermee op: de fyto-oestrogenen kunnen je hormoonbalans ook verstoren en bijvoorbeeld overgewicht veroorzaken. Ook zijn er onderzoeken die uitwijzen dat stoffen in soja tumorgroei bevorderen. Bij jongere vrouwen zouden fyto-oestrogenen bovendien tot onvruchtbaarheid kunnen leiden. Ook bij een traag werkende schildklier zou soja riskant kunnen zijn, omdat gefermenteerde soja mogelijk de productie van schildklierhormoon belemmert.

Afijn: ik eet mijn musli nu dus met kokoswater – ook erg lekker – en neem alleen nog bij de Japanner mijn schaaltje verse sojabonen en miso-soepje. Het gebruik van andere ongefermenteerde sojaproducten heb ik drastisch beperkt. Eet ze!